نگاهی برخانواده بویایی ومنابع ساخت عطر

اولین مبحثی که در این بخش به آن خواهیم پرداخت مربوط به انواع رایحه عطرهاست.

هنگامی که برای خرید عطری به فروشگاه مراجعه می کنید، مهمترین و اولین سوال در مورد رایحه عطر شما است. بدین صورت که مشاور فروش از شما در مورد نوع رایحه انتخابی تان می پرسد که به طور معمول پاسخ شما یکی از گزینه های گرم ،سرد،تلخ، شیرین، تند، ترش، خنک و… خواهد بود. اما جالب است که بدانید این کلمات در مبحث تخصصی عطر شناسی جایگاه یا بهتراست بگوییم کاربرد دقیق و درستی ندارند.

در واقع برای معرفی رایحه عطرها از این واژه ها استفاده نمی شود. علت آن هم این است که هیچکدام از ما به طور گسترده تجربه بویایی مشترکی با افراد نداریم. بدین معنی که همه ما از کودکی در زمینه های گوناگون، آموزشهای یکسانی را می گذرانیم که موجب دست یابی به آگاهی ونتایج یکسان نیز می شود و به ما کمک می کند شناختی نسبی از جهان پیرامون خودبدست آوریم. به طور مثال در سالهای اول زندگی، با رنگها یا میوه ها آشنا می شویم وهمین تجربه مشترک موجب شناخت مشترک از یک رنگ یا میوه بین همه ما خواهد بود،به همین جهت وقتی در بین چندین رنگ به رنگ صورتی اشاره می کنیم به آسانی برایمان قابل تشخیص و تفکیک است.

اما آیا در رابطه با حس بویایی یا انواع رایحه ها نیز چنین تجربه ای داریم؟

شاید برخی از رایحه ها برای ما یادآور یک مکان، شخص یا هر چیز دیگری باشد که تجربه کرده ایم و حسی نوستالژی را درما ایجاد می نماید، یا اینکه به دلیل تجربه و شناخت آن مکان، خوراکی یا شی بلافاصله قابل تشخیص هستند مثل بوی دریا، خیار، گل یاس و..

ولیکن در شکل گسترده تر این اتفاق صورت نمی پذیرد، اینکه رایحه ای تلخ باشد برای ما قابل لمس نیست و ما بر اساس تجربیات شخصی به آن صفت تلخی را نسبت می دهیم، اگر امتحان کنید می بینید رایحه ای که از نظر شما تلخ شمرده می شود می تواند از نظر دیگری تند یا خنک ارزیابی شود و این در مورد تمام رایحه هایی که به آنها اشاره کردیم  صدق می کند چه تلخ ، چه شیرین و… به همین دلیل بسیار شایع است که شما رایحه ای را طلب می کنید اما فروشنده عطر متفاوتی را نسبت به خواسته شما پیشنهاد می کند که این می تواند باعث دلسردی شما شود.حال اینکه فروشنده هم اشتباه نکرده و طبق تجربه بویایی خود رایحه متناسب با درخواست شما را معرفی نموده، با این حساب مشکلی بزرگ ایجاد خواهد شد.

اما برای برطرف کردن این مشکل چه چاره ای باید اندیشید؟

متخصصان در صنعت عطرسازی برای برطرف نمودن این مشکل به مقوله ای می پردازند با عنوان خانواده بویایی (Olfactory family) . در این روش، عطرها به نسبت رایحه غالب مواد اولیه استفاده شده در آن به چند گروه تقسیم می شوند که در جدولی زیر آورده شده است.

لازم به ذکراست که برندها و کمپانی های مادر مختلفی که در زمینه عطرسازی فعالیت می نمایند به شکلهای متفاوتی به این تقسیم بندی می پردازند که در اینجا به کلیتی ازآنها اشاره می کنیم.

امروزه مشاوران متخصص فروش عطر، در این زمینه آموزشهای لازم را دیده اند ومی توانند شما را به بهترین شکل راهنمایی نمایند و تنها با دانستن خانواده بویایی عطر مورد نظر، رایحه ای هماهنگ با سلیقه شما معرفی خواهند کرد، ضمن اینکه شما نیز با مطالعه و تمرین در این مورد می توانید خانواده بویایی عطرهایی که به انها علاقه مند هستید را بیاموزید و با توجه به آن به بهترین انتخاب برسید.

منابعی که از آنها اسانس گرفته می شود

دربخش قبلی با مبحث خانواده بویایی اشنا شدیم اما موضوع پراهمیتی که در اینجا  مطرح میگردد شناخت منابعی هستند که خانواده های بویایی از آنها پدید می آیند. درواقع همان مواد اولیه ای که اسانسها از آنها تولید می شوند و در نتیجه رایحه غالب یک عطر را تشکیل می دهند .

منابع اصلی تولید اسانس به سه گروه تقسیم می شوند:

• منابع طبیعی :

به طورکلی این گروه شامل تمام مواد اولیه موجود درطبیعت می باشد. به تعبیری ساده، از هر آنچه در طبیعت یافت می شود می توان به عنوان مواد اولیه تولید اسانس استفاده کرد که در اینجا به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم.

مرکبات

گلها وشکوفه ها

میوه ها

سبزیجات (ذرت، ریواس …

انواع آجیل

برگهای سبز و خزه ها و جوانه ها(شامل برگ‌های اسطوخودوس، نعناع هندی، بنفشه، رزماری و..)

ریشه ها ( زنجبیل، ریشه زنبق، ریشه وتیور..)

بذرودانه ها ( کاکا ئو، هل، دانه تونکا، زیره …)

چوبها

صمغ ها

• منابع جانوری:

شاید عجیب به نظر برسد اما برخی از حیوانات منابع مهمی برای تولید عطر به شمار می روند و از آنجا که این حیوانات تا حدی کمیاب و یا به دلایل مختلف دور از دسترس هستند استفاده از آنها در ساخت رایحه به افزایش قیمت عطرها می انجامد. به طور معمول اسانسهای جانوری یا حیوانی ماندگاری بسیار قوی به عطرها می بخشند که از آن جمله می توان به مشک، عنبر و کاستاریوم اشاره کرد.

برای شفاف شدن این مطلب در بلاگی جداگانه به آن خواهیم پرداخت.

• منابع مصنوعی :

امروزه، به دلیل عدم دسترسی آسان به برخی مواد اولیه طبیعی و یا مشکلات موجود برای استفاده از منابع جانوری درساخت عطر، متخصصان به عنوان راه چاره از منابع مصنوعی به جای آنها استفاده می کنند. دراین فرآیند، با بهره گیری ازشرایط آزمایشگاهی رایحه هایی تولید می شوند که یا در طبیعت یافت نمی شوند (مثلا رایحه توپ تنیس ) یا بسیار کمیابند ( مانند مشک که جایگزین آن مشک سفید مصنوعی است) و یا رایحه‌هایی که استفاده طبیعی آنها پرهزینه تر می باشد که چند نمونه از مواد مصنوعی در زیرآورده شده:

آلمینیوم  –    خاکستر  –  خون  –  کبریت سوخته   –  کالون  –   آهن ذوب شده     آب   آسمان آبی